به قول فروغ فاتح شدم خود را به ثبت رساندم. بالاخره تمام شد. حدود دو هفته است که بی وقفه روی پروژه ی یکی از درس هایی که درترم تابستان به عنوان میهمان شرکت کردم کارمی کنم. شرط استاد برای درخواست میهمان شدن من ( مستمع آزاد) در کلاس این بود که همچون سایر شاگردان تکالیف کلاس را انجام دهم. او گفت که در پایان ترم به من نمره هم خواهد داد و نمره را به دستیار رییس دانشکده در امور دانشجویان دکتری هم خواهد فرستاد. ما هم قبول کردیم. در طول ترم 11 تکلیف درسی انجام دادیم که هرکدام حداقل دو روز کار می برد. و پروژه پایان ترم هم یک پروپوزال بود. این درس در مورد روش های ارزیابی برنامه های بهداشتی است. هر کدام از ما یک پروپوزال نوشته ایم و با تاکید بر مطالعه ی ارزیابی.
پروپوزال من در مورد تاسیس یک مرکز چند منظوره برای مبتلایان به اعتیاد است درشهرری. در این برنامه که به تقلید ازکلینک های مثلثی وزارت بهداشت طراحی شده، سوء مصرف کنندگان مواد مخدر را هدف قرارداده است. در این مرکز خدمات پیشگیری از بیماری های مقاربتی، ایدز و درمان و پیشگیری از اعتیاد ارایه می شوند. ما باید حداکثر 20 صفحه می نوشتیم و شاخص های ارزیابی، روش های آماری و مدیریت دیتا و این قبیل داستان ها را با دقت ارایه می دادیم. انجام یک مطالعه متا آنالیزیز هم بخشی از این کار بود.
درمنطقه خاورمیانه شیوع آلودگی به ویروس اچ آی وی خیلی بالا نیست. البته یکی از مشکلات این است که در خیلی از این کشورها سیستم های نظارت و تهیه داده ها هم خوب کار نمی کنند. به هرحال اگر قبول کنیم که واقعا شیوع پایین است، دلیل نمی شود که فکر کنیم مشکلی هم نداریم . درواقع مشکل ایدز همچون کوه یخی است که یک تکه کوچک آن را می بینیم .تایتانیک خاورمیانه هم به سرعت به طرف این کوه یخ در حال حرکت است درحالی که مردم سرگرم زندگی روزمره اشان هستند و مناقشات منطقه ای هم فکر و خیال سیاستمداران را به خود مشغول کرده است.
نکته جالب این است که دراین منطقه، کشورما یک سرو گردن از دیگران درتوجه به این مساله بالاتر قرارمی گیرد. واقعیت این است که بدنه کارشناسی وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی و همچنین نهادهای سازمان ملل درایران درکنار سازمان های غیردولتی که دلمشغولی این مسائل را دارند، سامانه ای بسیار قوی را تشکیل داده اند. به جرأت می توان گفت که ایران قوی ترین تیم بهداشتی را در منطقه دارد. و اگر بعضی ملاحظات سیاسی در پیرامون کشور ما نبود بدون هیچ تردیدی ایران به عنوان قطب برنامه های بهداشتی درمنطقه قرار می گرفت . وجود زیرساخت های بهداشتی در سراسر کشور به ویژه خانه ها و مراکز بهداشت وسیستم شبکه بهداشت ایران یک مجموعه منحصربه فرد در سراسر دنیای درحال توسعه است. همچنین کادر تخصصی ایرانی یکی از بهترین ها دردنیا است. درطول سال گذشته بارها در دانشکده درمورد برنامه های بهداشتی ایران برای استادان و شاگردان صحبت کرده ام و همواره شاهد تحیرشان بوده ام. البته این بدان معنی نیست که سیستم ما بدون نقص است . این نکات تنها یک مقایسه نسبی است با سایر بلاد در حال توسعه.
به عنوان مثال برنامه توزیع سرنگ به زندانیان مبتلا به مواد که دربعضی از زندان های ایران انجام می شود یکی از مترقی ترین کارهایی است که در دنیا دراین عرصه انجام می شود. حتی این موضوع هنوزهم درایالات متحده آمریکا حل نشده. دموکرات ها ازاین روش دفاع می کنند وجمهوری خواهان مخالف آن هستند.
یا اینکه درایران مبتلایان به ایدز بدون هیچ محدودیتی می توانند از امکان درمان رایگان استفاده کنند کاری است سترگ . مقالات استادان بهداشتی ایرانی در دنیا وزن بالایی دارند. درواقع انسان های هوشمندی به دور از دعواهای سیاسی، درطول سال ها زیرساختی مستحکم از منابع انسانی و سازه های بهداشتی را در ایران بنیان نهاده اند.
یا مثلا کارهایی که در حوزه معاونت پیشگیری سازمان بهزیستی در دست انجام است.از بالاترین استانداردهای اندیشه های بهداشتی برخوردار است. به جرأت می توانم بگویم که این حوزه ( حداقل زمانی که من افتخار شاگردی و همکاری داشتم ) به لحاظ تئوریک از خیلی از دانشکده های طراز اول دنیا چیزی کم ندارد. در اینجا جا دارد برای دکتر عمران رزاقی که این حوزه را شکل دادند در دهه 70 خورشیدی و همکاران ارزشمندشان کلاه از سر برداریم.
